The wire- Όταν η πραγματικότητα συναντά την τέχνη

Οι περισσότεροι από όσους διαβάζετε κείμενα μου από το 2000 και μετά,

γνωρίζετε την αγάπη μου για τον Ελληνοαμερικανό συγγραφέα George

Pelecanos. Χάρη σε αυτόν απέκτησα μια διαφορετική αισθητική για την έννοια

του πολέμου των ναρκωτικών και τη ζωή στις Αμερικάνικες μεγαλουπόλεις, από

όσα συνήθως είχα ως προσλαμβάνουσες παραστάσεις από τις Αμερικάνικες

κινηματογραφικές παραγωγές, ακόμη και αν μπορούσαν ή προσπαθούσαν να

είναι ρεαλιστικές.

Το φετινό Πάσχα (μεταχρονολογημένο εννοείται το κείμενο), το πέρασα καθηλωμένος στην παρακολούθηση της σειράς The wire, μιας σειρά που λαμβάνει χώρα στην Βαλτιμόρη. Με σεναριογράφο και παραγωγό τον ίδιο τον Πελεκάνο, ανάμεσα σε άλλους, έχει ως βασικό στοιχείο

που στην αρχή σε αποτρέπει, αλλά σύντομα σε σαγηνεύει, τον ρεαλισμό. Η ζωή

στις «γωνίες», των δρόμων, τα πόστα διακίνησης εξαρτησιογόνων ουσιών, με

διακινητές παιδιά του γυμνασίου και λυκείου ως επι το πλείστον, οι έμποροι, η

αστυνομία, το φυλετικό μίσος, η εκκλησία και οι πολιτικοί, (Δήμαρχος,

γερουσιαστές), μαζί με τα σωματεία των εργαζόμενων, δημιουργούν ένα

εκρηκτικό μείγμα. Ο Πελεκάνος, με κεντρικούς ήρωες, μια σειρά αστυνομικών,

ντετέκτιβ , που δεν είναι απλά εξανθρωπισμένοι, αλλά φτάνουν στο άλλο άκρο,

λόγω των προσωπικών δαιμόνων τους, να γίνονται ακόμα και αντι ήρωες και

απεχθείς, παρουσιάζει μια μάχη. Μια συνεχή μάχη, οχι ανάμεσα στο καλό και

στο κακό, τον νόμο και την τάξη, αλλά ανάμεσα στον άνθρωπο, που προσπαθεί

να επιβιώσει και την αδυσώπητη πραγματικότητα. Αστυνομικοί, διεφθαρμένοι ή

με αίσθηση του καθήκοντος, βαποράκια εγκλωβισμένα στον κόσμο της γωνίας

και του εύκολου χρήματος αλλά και παιδιά που ξεφεύγουν, όταν μπορούν. Ιερείς

που βοηθάνε γιατί το αισθάνονται και άλλοι που ασκούν το έργο τους

απομονωμένοι στον άμβωνα. Πολιτικοί, που λαδώνονται ή εκβιάζουν για να

λαδωθούν από όλους και πολιτικοί που αγωνίζονται να μην τους απορροφήσει

το σύστημα. Ισορροπίες που διαταράσσονται και χρώματα που σπάνια θα είναι

λευκό ή μαύρο, αλλά με το γκρίζο του μολυβιού, να κυριαρχεί, μαζί με το σκούρο

μπλε των αστυνομικών στολών και κοστουμιών σε αντίθεση με τα λευκά

μπλουζάκια των παιδιών των συμμοριών.

Τί δουλειά έχουν όλα αυτά στην στήλη μου και το RockYourlife? ίσως την πιο

σχετική από όλες. Η υποκουλτούρα της μαύρης μουσικής των πόλεων, που από

rap, εξελίχθηκε στο go go των κλαμπ, είναι παντού ,σε μια πόλη που η

πλειοψηφία της είναι έγχρωμοι. Όμως δεν είναι αυτό που τους ξεχωρίζει, ίσως

είναι αυτό που ενώνει αλλά οδηγεί και στο θάνατο. Το ξεκαθάρισμα των

ΝΥρκέζων εμπόρων που έχουν κάνει κατάληψη/εισβολή στα πόστα τους,

γίνεται με βάση μουσικές ερωτήσεις. Γιατί η κάθε μαύρη κοινότητα έχει την δική

της μουσική κουλτούρα. Πόσο οικείο ακούγεται στους rockers και τους metal

heads που ξεχωρίζουν τον «αδελφό» τους από τα ακούσματα.

Η κηδεία, η αγρύπνια μάλλον των νεκρών αστυνομικών ντετέκτιβ, γίνεται σε

ένα Ιρλανδέζικο μπαρ, με κοινό τραγούδι, κέλτικης καταγωγής, στο οποίο

συμμετέχουν όλοι οι συνάδελφοι, λευκοί, μαύροι, ασιάτες, στην κέλτικη

μελωδία.’Ενα τραγούδι που κλείνει με έναν ύμνο στις Η.ΠΑ την χώρα της

διαφυλετικής ελευθερίας, πειστικά δοσμένο , μέσα από αυτούς που την

διαφυλάττουν με την ζωή τους, τους «κακούς» μπάτσους, που τους χρωστάνε

υπερωρίες ετών και τους δίνουν ως αντάλλαγμα ,το δικαίωμα δεύτερης

εργασίας στον ελεύθερο χρόνο τους.

Οι λευκοί λιμενεργάτες του σωματείου, μεθάνε παρέα με τους μαύρους

ακούγοντας τα μπλουζ των NIGHTHAWKS live, αλλά στα δωμάτια τους έχουν

αφίσες οι νεότεροι των DISTURBED και των SHINEDOWN. Η μουσική είναι εκεί,

οχι για να ενώσει ή να χωρίσει, αλλά για να δώσει το στίγμα της. Το ντύσιμο,

είναι ακόμη μια ένδειξη της κουλτούρας της μουσικής, φαρδιά τζιν παντελόνια,

κίτρινα Timberland μποτάκια μπλούζες από ομάδες μπάσκετ , φαρδιά μπουφάν.

Όταν η κουλτούρα του δρόμου, γίνεται εξώφυλλο αλλά και το αντίστροφο. Αυτά

όμως για τους μικρούς της κάθε ομάδας. Στα ανώτερα κλιμάκια, τα πάντα είναι

προσεγμένα, σινιέ, δίχως επιγραφές, αλλά με λιτότητα, για εμπόρους

ναρκωτικών ή αστυνομικούς διευθυντές.

Η μαγεία της σειράς είναι οτι αγγίζει ευαίσθητα θέματα όπως η παρακολούθηση

των τηλεφώνων, τα προσωπικά δεδομένα, την χρήση και εμπορία

εξαρτησιογόνων ουσιών, το θάνατο, μέσα από δολοφονικές ενέργειες, χωρίς να

ηρωοποιεί ή να δαιμονοποιεί. Η δόξα της σύλληψης είναι στιγμιαία, γιατί

υπάρχει το δικαστήριο που λανθασμένες κινήσεις ελευθερώνουν τον δράστη. Ο

έμπορος ναρκωτικών συνεισφέρει στα φτωχά παιδιά της γειτονιάς, ενώ ο

γερουσιαστής «κλέβει» κανονικά τον έμπορο που αποφασίζει να μετακινηθεί σε

πιο νόμιμες επιχειρήσεις. Η παρανομία, δεν έχει χώρο και χρώμα, ούτε κοινωνική

τάξη. Το δικαίωμα του νόμου να επεμβαίνει υπέρ του ανίσχυρου, γκρεμίζεται

από την γραφειοκρατία των υπηρεσιών. Σύμφωνα με το Αμερικάνικο μοντέλο, η

ατομική πρωτοβουλία ( ο αντισυστεμικος ήρωας) ο Ιρλανδός, μέθυσος αλλά

πανέξυπνος ντετέκτιβ Μακ Ναλι, δίνει τη λύση, αλλά στις ιστορίες του

Πελεκάνου, ο έμπορος μπορεί να φυλακιστεί και ο αστυνομικός να βρεθεί με

δυσμενή απόσπαση, γιατί η ιεραρχία, ο σεβασμός στους κανόνες και την

αλυσίδα της ιεραρχίας, πληρώνεται σε κάθε επίπεδο.

Σε μια από τις πιο ρεαλιστικές και καλογυρισμένες σειρές της Αμερικανικής

τηλεόρασης μετά τις αλήστου μνήμης σειρές σαν το Hill street Blues των 80ς,

αναγνωρίζουμε την ραπ κουλτούρα, να δίνει πραγματικές διαστάσεις στον

εαυτό της, σαν συνοδεία μιας κοινότητας, που έχει κάνει μονόδρομο το εύκολο

χρήμα, μέσω των ναρκωτικών. Παρακολουθούμε την αστυνομία, να παραπαίει

ανάμεσα στα νούμερα, τις στατιστικές που πρέπει να επιτύχει (συλλήψεις,

κλήσεις κτλπ) τις πολιτικές ισορροπίες, την βαρεμάρα, την ευθυνοφοβία ,τον

σεξισμό, την έλλειψη χρημάτων και πόρων γενικότερα, αλλά και τον

επαγγελματισμό και την διάθεση κάποιων για να αλλάξουν καταστάσεις.

Με αυτή τη σειρά, πραγματικά προβληματίζεται κανείς για όσα συμβαίνουν,

πίσω από τα ωραιοποιημένα ρεπορτάζ, όσα δεν δείχνουν οι κάμερες, έναν

κόσμο, που ηθελημένα αποκρύπτεται, γιατί δεν θέλει να αναδυθεί. Μια σειρά

που βάζει ερωτήματα, για το δίκαιο του νόμου, την ανάγκη της καταστολής, τον

ρατσισμό, τα «δικαιώματα» των εμπόρων ναρκωτικών, αλλά και που ξεκινά η

αυθαιρεσία του Κράτους απέναντι στο οργανωμένο έγκλημα και που

τελειώνουν τα δικαιώματα του εγκληματία. Πόσο υπάρχουν ακόμα ηθικοί

κώδικες τιμής και για ποιόν αξίζει να τους τηρούμε.

Η Ελληνική παρουσία από τον τρίτο κύκλο της σειράς, με την «Ελληνική» ομάδα

λαθρεμπόρων, εμπόρων ναρκωτικών, κλεπταποδόχων, μας κάνει υπερήφανους,

γιατί ο Πελεκάνος διαιωνίζει την λέξη «μαλάκα», δια στόματος Ελλήνων της

διασποράς και Πολωνών και μας ανεβάζει στα ανώτερα κλιμάκια της

εγκληματικής ιεραρχίας, ως διακινητές μεγάλων ποσοτήτων ναρκωτικών.

Το The wire είναι ένα έργο πολυεπίπεδο. Μια δυνατή αστυνομική ιστορία με

θέμα τα ναρκωτικά, την πολιτική διαφθορά και την αποδόμηση της μοντέρνας

Αμερικάνικης κοινωνίας, σε πρώτο επίπεδο. Μια ηθική σύγκρουση, με

δυσδιάκριτα όρια, σε ένα δεύτερο επίπεδο. Οι έννοιες της καλοσύνης, της

εκδίκησης, της λύτρωσης, της ταπεινότητας, της ευθύνης απέναντι στον

συνάνθρωπο, στον σύντροφο, στην κοινωνία και στην οικογένεια, αλλοιώνονται

μπροστά στην ορμή των γεγονότων, όταν το καλό και το κακό αποκτούν μια

σχετικότητα, που εξοργίζει αλλά και αγγίζει με τον ρεαλισμό της. Δίνει βάρος

στις διαπροσωπικές σχέσεις, θίγοντας θέματα, όπως η ομοφυλοφιλία και η

αποδοχή της από την σύγχρονη κοινωνία, αλλά και η απιστία ως διέξοδος σε

ανθρώπους, που το ίδιο το σύστημα συνθλίβει ψυχολογικά στα γρανάζια του

κάθε μέρα αστυνομικοί). Τολμά να κοιτάξει μέσα στις οικογένειές των εμπόρων

και των χρηστών, να σκαλίσει ιστορίες ,για την απόρριψη του χρήστη ,αλλά και

τον εξαναγκασμό του νεαρού να γίνει βαποράκι, για να συνεχίσει την

οικογενειακή παράδοση, με μια ματιά, τίμια, δίχως συναισθηματισμούς και

ηθικολογίες. Παρακολουθεί τις διαφυλετικές σχέσεις, την κοινωνία των

ανθρώπινων σκουπιδιών λευκών και μαύρων, εργαζόμενων και άνεργων, δίχως

κριτική στάση. Ο ομοφυλόφιλος μαύρος Ομάρ, λειτουργεί ως ληστής εμπόρων

ναρκωτικών, Ρομπέν των δασών αλλά και αποδιοπομπαίος τράγος για την

μαύρη κοινότητα και τους σκληρούς της (λόγω των σεξουαλικών του επιλογών),

όσο και ως πρότυπο για μικρά παιδιά, γιατί τολμά να μην δέχεται τους

φραγμούς που βάζουν ακόμα και οι ομοεθνείς του. Ο νεαρός βαρώνος των

ναρκωτικών Μάρλο, επιδεικνύει σκληρότητα στους πάντες, από το πρεζόνι του

δρόμου, μέχρι τον αντίπαλο έμπορο και μας δείχνει το πρόσωπο της νέας

εποχής, με την οποία θα κλείσει η σειρά. Μιας εποχής, που δεν υπάρχει ούτε η

ελάχιστη ηθική ,ούτε ο παραμικρός κανόνας οχι μεταξύ Νόμου και παρανόμων

αλλά και μεταξύ παρανόμων. Η μπέσα και ο σεβασμός θα αντικατασταθούν από

το κυνήγι του χρήματος και της εξουσίας για τους εμπόρους, το κυνήγι της

θέσης για τους πολιτικούς, με κάθε κόστος και συμμαχίες ακόμη και με τον

διάβολο, εκεί που το χρώμα του δέρματος δεν παίζει πια κανένα ρόλο.

Το wire είναι μια πραγματεία, γύρω από τον τρόπο διοίκησης, στην Δυτική

κοινωνία, με τον Μακιαβελισμό σε κάθε επίπεδο, τις ανίερες συμμαχίες, το

αλισβερίσι της εξουσίας και την έκπτωση κάθε ηθικής αξίας ή την χρήση κάθε

μέσου για να δικαιώσεις τον σκοπό. Θέτει θέματα, επίκαιρα, όπως την

νομιμοποίηση των ναρκωτικών σε ελεγχόμενους χώρους, την αξία της

πρόληψης αντί της καταστολής, την ανεπάρκεια της εκπαίδευσης, τους

περιορισμούς της κοινωνικής μέριμνας, από το αδηφάγο τέρας του Δημοτικού

στην περίπτωση μας προϋπολογισμού. Μα πάνω από όλα αποτελεί μια σειρά με

έντονη κοινωνική οπτική αλλά και προσωπικά ερωτήματα που απευθύνει στον

καθένα, παίζοντας με τους κεντρικούς ήρωες και την εναλλαγή τους από κακούς

σε καλούς, δίχως διάκριση χρώματος ή θέσης, αστυνομικοί, έμποροι βαποράκια,

κρατικοί υπάλληλοι, τα πάντα είναι σχετικά στην σχέση τους με την δικαιοσύνη

και το καλό. Η αλλαγή ομάδας αποφασίζεται με διαφορετικά κίνητρα, αλλά

τελικά ο καθένας μας θα αναρωτηθεί, ποιά είναι η ηθική γραμμή που ξεχωρίζει

τον ευσυνείδητο πολίτη από τον εγκληματία, ασχέτως εικόνας.

Μια σειρά που αξίζει να δείτε, αν δεν έχετε δει ακόμη και να σκεφτείτε, γιατί δεν

είναι ακόμα ένα αστυνομικό σίριαλ, με πολύ βία και έγκλημα, αλλά μια ανατομία

της μοντέρνας Αμερικανικής μεγαλούπολης, και πλέον αρκετών Δυτικών,

δυστυχώς.