Τζόναθαν Λέθεμ – Κόκκινες βασίλισσες (Κέδρος)

Ένα βιβλίο για απαιτητικούς αναγνώστες. Πιστό στην μοντέρνα αμερικανική ογκώδη, πολυεπίπεδη μυθιστοριογραφία στα βήματα των ΝτεΛίλο, Ρίτσαρντ Πάουερς, αγγίζει μια ευαίσθητη όσο και ξεχασμένη πλευρά της Αμερικανικής ιστορίας. Οι Αμερικανοί κομμουνιστές, από την εποχή της οργάνωσης, δικτύωσης πριν τον δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο, ως τις μέρες μας, σε μια περιγραφή μέσα από την ιστορία μιας οικογένειας. Η μητέρα Ρόουζ Ζίμερ ,εβραία που έχει αποκηρύξει τη θρησκεία ως άγκυρα στην εξέλιξη της ως πολιτικοποιημένου όντος αποτελεί τον πυρήνα της οικογενειακής ιστορίας, που εξελίσσεται από τα χρόνια πριν τον Β’ ΠΠ έως τα κινήματα κοινωνικής ανυπακοής/ευαισθητοποίησης του 21 ου αιώνα. Η Ρόουζ μέσα από την προσωπική ιστορία της καθώς και των δορυφόρων αντρών στη ζωή της, του συζύγου, του ξαδέλφου, των εραστών της, μας δίνει το πρώτο στίγμα, για έναν άνθρωπο, για τον οποίο, ο κομμουνισμός κερδίζει τη θέση του στο δρόμο, στην καθημερινή μάχη στους χώρους εργασίας αλλά και διαβίωσης. Αγωνίστρια, όσο και ισχυρογνώμονας, εφαρμόζει την «ορθή» κομματική/ιδεολογική πρακτική στη γειτονιά της το Σανισάιντ, του Κουίνς. Ελέγχει τους πάντες, νέα ζευγάρια, παλαιούς συντρόφους. Όλοι υπόκεινται στο άγρυπνο «κομματικό» μάτι της. Το ίδιο «κομματικό» μάτι, που δεν θα αντέξει να συναγελάζεται το κόμμα και θα την διαγράψει σε ανύποπτη στιγμή. Ο γάμος της με το Γερμανό Εβραίο, πρώην αριστοκράτη πρόσφυγα Άλμπερτ, θα δώσει τη Μίριαμ, μια κόρη που θα βρεθεί σύντομα δίχως πατέρα αλλά με μια μητέρα κέρβερο στην πολιτική της ανατροφή και «σκύλα» στην διαπαιδαγώγησή της. Η εποχή της αμφισβήτησης και του υδροχόου, θα δώσει στη Μίριαμ, το εφαλτήριο για να αφήσει μακριά την συμβίωση με τη μητέρα της και με τον νέο σύντροφο και άνδρα της φολκ τραγουδιστή Τόμι Γκόγκαν. Θα ξεκινήσει τον δικό της αγώνα, για τα πολιτικά δικαιώματα και τη γυναικεία χειραφέτηση, με μια ευρύτερη «αριστερή» προσέγγιση, μακριά από τον ισοπεδωτικό χαρακτήρα και πολιτική κατεύθυνση της μητέρας της, αλλά εξίσου μαχητικά. Οι άνδρες που θα παίξουν ρόλο στη ζωή των δύο γυναικών, θα έχουν το δικό τους κεφάλαιο ο καθένας. Ο «θετός» γιος του εραστή της Ρόουζ, μαύρου αστυνομικού Λούκιν, Σίσερο, ένας καθηγητής, ομοφυλόφιλος, που αγωνίζεται να ξεφύγει από το παρελθόν του και να ξορκίσει τις ισχυρές παρουσίες των γυναικών στης ζωή του, χαμένος στο κολλέγιο μιας μεσοδυτικής πολιτείας.

Ο πρώην σύζυγος της, Άλμπερτ, που θα καταλήξει να χτίζει τον κομμουνισμό στην Ανατολική Γερμανία και μέσα από την αλληλογραφία με την κόρη του Μίριαμ, θα ξετυλίξει την ιστορία του. Την ιστορία της φυγής, της αδυναμίας συμβίωσης με την Ρόουζ και τις αρνήσεις της, της νέας πατρίδας, νέας οικογένειας, της ασθένειας, του χωρισμού και της μοναξιάς. Αιώνιος κυνηγός της χίμαιρας, ανίκανος να αγαπήσει και να αφοσιωθεί σε κάτι παραπάνω από την ιδεολογία του, θα πεθάνει εκλιπαρώντας τα πολιτικά του όνειρα, να δικαιολογήσουν τις προδοσίες και τη φυγή του. Ο Εβραίος εξάδελφος Λένι Άνγκρας, σκακιστής, εκτιμητής νομισμάτων, θα ανταλλάξει την επανάσταση, με τη μονογραφία του για τα αμερικανικά δολάρια. Τη ζωή του, για έναν ανικανοποίητο, ατελέσφορο έρωτα με τη Μίριαμ, μέχρι να σταματήσει τη ζωή του στην ίδια συνοικία που τον κατάπιε, από την αρχή της γέννησης του, το Σανισάιντ.

Ο Τόμι Γκογκαν, ένας μέτριος τραγουδοποιός, που η φολκ καριέρα του, θα είναι ζωντανή, μέχρι τη στιγμή που ο Μπόμπ Ντύλαν θα αποφασίσει να γίνει ηλεκτρικός, αλλά η ζωή του, θα αποκτήσει ουσία μετά τη γνωριμία του με την Μίριαμ. Αυτή θα τον οδηγήσει στην ίδια την έμπρακτη επανάσταση και το τέλος τους. Μαζί με το μοναδικό του άλμπουμ, θα γνωρίσει την επιτυχία, την αναγνώριση και την έμπνευση, πολύ μακριά από την ασφάλεια της Νέας Υόρκης. Η Μίριαμ, η κόρη που γυρνά την πλάτη στο κατεστημένο, όχι μόνο της Αμερικής των ευκαιριών, αλλά και του οργανωμένου αγώνα μέσα από το κομμουνιστικό κόμμα. Ο Τόμι Γκόγκαν, τα κοινόβια και οι κουακέροι, θα είναι τα απάγκιά της. Η συμμετοχή της σε ένα τηλεπαιχνίδι γνώσεων, η μεγάλη ήττα από το κατεστημένο, που το αρνείται, μέχρι εκείνο να ξεσκεπάσει την αδυναμία της να επιβιώσει, μακριά από το αστικό περιβάλλον των Η.Π.Α, αυτό που της επιτρέπει να είναι επαναστάτρια εκ του ασφαλούς. Ο γιός της Σέρτζιους,είναι η ζωντανή κληρονομιά της στην επανάσταση.

Η Νικαράγουα των Σαντινίστας, θα αντικαταστήσει τα πάρτι και τα κοινόβια της εποχής της αμφισβήτησης. Η Μίριαμ με τον Τόμι, θα βρουν εκεί το βιολογικό τέλος τους, προσπαθώντας να επανακτήσουν την έμπνευση ο πρώτος, που θα την βρει έστω και αργά, την ουσία της αντίστασης στο κατεστημένο η δεύτερη. Όλα αυτά λίγο πριν χαθούν παραδομένοι στα χέρια των ληστών που ντύνονται επαναστάτες, με διαφορετική στολή κάθε εβδομάδα. Η Ρόουζ συνδετικός κρίκος, θα αποτελέσει το κλείσιμο των αναζητήσεων του Σέρτζιους, για την καταγωγή του. Αυτή θα γίνει για πρώτη φορά η τομή των κύκλων της ζωής του με αυτούς του Σίσερο. Δύο συγγενείς εξ αίματος και εξ αγχιστείας που θα συναντηθούν πάνω από το απομεινάρι της παλιάς αγωνίστριας σε ένα οίκο ευγηρίας αλλά και στο κολέγιο του καθηγητή.

Οι γυναίκες ορίζουν την επανάσταση, σαν πράξη πολιτική, σεξουαλική, κοινωνική με τους άντρες απλά πιόνια, συνοδούς, όμως ποτέ δεν την ολοκληρώνουν. Την επιζητούν, αλλά την χάνουν. Προσπαθούν, βιώνουν, παλεύουν, αλλά στο τέλος βρίσκονται ακόμη πιο μόνες, απογοητευμένες, γιατί η προσπάθεια να δικαιολογήσουν την μοναξιά και την ατέλειά τους, μέσα από αγώνες και κοινωνικά κινήματα, δεν καλύπτει τις ανασφάλειες και τα κενά τους. Η φλόγα τους όμως, λειτουργεί σαν καύσιμο για άνδρες, μικρούς και αδύναμους μόνους, να τοποθετηθούν σε καιρούς αλλαγών. Πυροδοτεί αναφλέξεις, χαρακτήρων, πράξεις και οδηγεί, τους άνδρες της ζωής τους, σε υπερβάσεις, δημιουργικότητα, φυγή, αποτυχία, πρόσκαιρη δόξα αλλά και αποτυχία. Είναι το καύσιμο και η κινητήρια δύναμη, για κάθε τι καλό ή κακό, στην ζωή των ανδρών τους που ακόμη και σε απόσταση από αυτές κινούνται εξαιτίας του φόβου της συνάντησης ή της απόρριψης σε διαδρομές επαναστατικής σύγκρουσης ή παράδοσης στο πεπρωμένο.

Η γνωριμία του Σέρτζιους, ενός παιδιού επαναστατών, μεγαλωμένου σε κουακερικό σχολείο εμποτισμένου με το πνεύμα του πασιφισμού, θα θέσει σε κίνηση τα γρανάζια της επανάστασης. Η τελευταία πρόκληση, η αρχή του τέλους, η πραγματική πράξη αντίστασης, επανάστασης, θα έχει ακόμα μια φορά, κινητήριο δύναμη μια γυναίκα, την καταληψία, φολκ τραγουδίστρια Λίντια όμως ο υλοποιητής θα είναι ο εγγονός της κομμουνίστριας, γιος της μαχητικής φιλελεύθερης και του πασιφιστή τραγουδιστή. Ο κουακέρος, που θέλει να αναπνεύσει, να αποκτήσει τη δική του φωνή, στον κόσμο της πολιτικής ορθότητας, στον κόσμο, που ο φόβος της τρομοκρατίας δικαιολογεί την κάθε είδους παρενόχληση, την κάθε είδους καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Σε αυτό τον κόσμο, έμπρακτα πλέον, ο εγγονός και γιος, θα αλλάξει τους όρους και θα υψώσει το ανάστημά του, έστω και για μία στιγμή.

Ο Λέθεμ, μέσα από ένα οικογενειακό ιστορικό, χτίζει ένα βιβλίο, που σε ρουφάει με την σπειροειδή γραφή του, από το παρελθόν στο παρόν, μέσα από ιστορίες που σαν κομμάτια της σπείρας συμπληρώνουν το παζλ, που οδηγεί από την πνιγηρή ατμόσφαιρα της προ Μακαρθικής Αμερικής, στην Αμερική της μετά την 11/9 εποχής. Η οικογενειακή ιστορία, δίνει τη θέση της, σε προσωπικές μικρές ιστορίες, που αποτελούν τις ψηφίδες που συμπληρώνουν το χρονικό της προσωπικής πορείας της Ρόουζ. Παράλληλα παρακολουθούμε τη μετάβαση του κομμουνιστικού κινήματος σε νέες μορφές δράσης, τις αλλαγές των ίδιων των αμερικανικών κομμουνιστών, σε νέους πιο δραστήριους, πιο σκεπτόμενους, λιγότερο εξαρτημένους από τις κομματικές νόρμες σκεπτόμενους και ενεργούς πολίτες.

Η προσωπική ζωή, θυσιάζεται στον μεγάλο σκοπό, οι δυνατοί χαρακτήρες ρουφάνε τους αδύνατους, καταπιέζουν. Η μητριαρχία ανάγεται στο πολίτευμα της επανάστασης και στο τέλος, ο άνδρας, από ευνουχισμένο αρσενικό δίνει την νότα της αντίστασης, στο πανταχού παρών κατεστημένο. Βαθιά ανθρώπινο, βαθιά πολιτικό, βαθιά αντισυστημικό, ένα μεγάλο μυθιστόρημα, με χαρακτήρες, που δίνουν νόημα στην έννοια αγώνας αλλά και στην έννοια εγωισμός. Διαβάζεται δίχως διακοπή. Διαβάζεται με τη συνοδεία του Woodstock: Music from the Original Soundtrack and More