Ροκ και ακτιβισμός

Ροκ και ακτιβισμός, από τον αγώνα για ανθρώπινα δικαιώματα, στον αγώνα για μη μεταλλαγμένους γενετικά σπόρους.

Με αφορμή την τελευταία δουλειά του Neil Young ενάντια στη Monsanto και στα τροποποιημένα της γενετικά υβρίδια σπόρων αλλά και τα καρκινογόνα εντομοκτόνα της κάνουμε μια μικρή ιστορική αναφορά, στον ροκ ακτιβισμό. Όπως αυτός εκδηλώνεται κατά προτίμηση, πέρα από τη στενή έννοια των τραγουδιών, με πολιτικό, κοινωνικό νόημα. Υπάρχει ως πραγματικότητα ή μόνο ως έννοια και τελικά ποιοί τον συντηρούν και πώς?

Ξεκινώντας, υποχρεωτικά, για λόγους σεβασμού, θα πρέπει να γίνει ξεχωριστή αναφορά σε μια μουσικό, που μαζί με τους πρώτους bluesmen σε δύσκολες εποχές, μέσω της μουσικής της και μόνο προκάλεσε τις φυλετικές διακρίσεις της εποχής. Η Billie Holiday ηχογραφώντας και τραγουδώντας στη συνέχεια επι σκηνής το “Strange fruit” το 1939, τόλμησε να μιλήσει, για μια τακτική , αυτή του λιντσαρίσματος, που ήταν πολύ αγαπητή στις τάξεις των ρατσιστών στης Η.Π.Α μέχρι και την δεκαετία του 60. Με την κίνηση της αυτή ήταν η πρώτη μουσικός που τόλμησε , ενεργά, να θίξει καταστάσεις και να καυτηριάσει κακώς κείμενα, πράγματα που άνδρες συνάδελφοι της ακόμα δεν είχαν τολμήσει να κάνουν, θέτοντας τον πήχη πολύ υψηλά, για τις επόμενες γενιές μουσικών.

Το ροκ από τη γέννηση του ήταν επαναστατικό και ενίσχυσε την κοινωνική αναταραχή, την ισότητα των δύο φύλων αλλά και των διαφορετικών εθνοτήτων αλλά κινήθηκε και κατήργησε επί της ουσίας τις φυλετικές διακρίσεις. Λευκό ακροατήριο, λάτρεψε τον Chuck Berry και τον Little Richard, μέχρι ο Elvis να εξοργίσει την πουριτανική ψυχροπολεμική Αμερική με την εμφάνιση του στο Ed Sullivan show, κουνώντας σεξουαλικά τους γοφούς του και ισοπεδώνοντας σε μερικά δευτερόλεπτα, τα στερεότυπα, μιας κοινωνίας που γαλουχήθηκε με τον τρόμο του ΒΠΠ και της επερχόμενης αναμέτρησης με τα Ατομικά όπλα. Με την εμφάνιση του ροκ ν ρολ, οι αναστολές κάμφθηκαν και οι πρώτοι rockers πριν ακόμα αλωθούν από το σύστημα, το χτύπησαν στην καρδιά της συντηρητικής ηθικής του, «διαφθείροντας» την νεολαία και ωθώντας την, να σκεφτεί για την ισχύ και την ορθότητα, των αξιών που της κληροδότησε η γενιά του πολέμου.

Οι πρώτοι ενεργοί και συνειδητοί ακτιβιστές εμφανίστηκανστην επόμενη γενιά μουσικών, αυτών στα τέλη της δεκαετίας του 60. Με τον πόλεμο του Βιετνάμ και στην στρατολόγηση των νέων που δεν μπορούσαν να φοιτήσουν στο κολέγιο, σε έξαρση, μια γενιά μουσικών, σαν τους Bob Dylan, Woody Guthrie, Country Joe and the Fish, τάχθηκαν εναντίον του πολέμου , μέσα από τραγούδια και συναυλίες. Άλλοι προχώρησαν σε καταγραφή μουσικά, όπως οι CSNY με το «Οχάιο» της εξέγερσης της νεολαίας ενάντια στο στρατοκρατούμενο Αμερικανικό καθεστώς, και τα αντίποινα από αυτό. Όπως περιγράφονται για την εισβολή της Εθνοφρουράς στο πανεπιστήμιο του Κέντ, με αποτέλεσμα τον θάνατο τεσσάρων φοιτητών από τα πυρά της Εθνοφρουράς. Άλλος ένας ακτιβιστής και από τους πρώτους σταρ που έλαβαν θέση υπέρ της ειρήνης με ενέργειες έστω και ατομικού τύπου ο Τζον Λένον, με την γνωστή διαμαρτυρία του κρεβατιού και το τραγούδι του “Give peace a chance”. Ένας άλλος ακτιβιστής από τον χώρο της σόουλ μουσικής ο Marvin Gaye κυκλοφορεί το 1971 το"Mercy Mercy Me (The Ecology)" με σαφή οικολογικό προσανατολισμό.

Στην αρχή της δεκαετίας του 70, τα κονσέρτα για το Μπαγκλαντές, που μαστίζονταν από την πείνα και τις ασθένειες, με συμμετοχή πολλών καλλιτεχνών στο Madison Square Garden της ΝΥ, με διοργανωτές τους Georg Harrison (BEATLES) και Ravi Shankar ήταν οι πρώτες συναυλίες φιλανθρωπικού χαρακτήρα, που άνοιξαν τον δρόμο για τα αντίστοιχα Live Aid.

Η δεκαετία του 80, ξεχώρισε για τον Ρηγκανισμό, τον Θατσερισμό αλλά και μερικές πράξεις ενάντια στα κατεστημένα της Δύσης και τον Ψυχρό πόλεμο. Στο πρώην Σιδηρούν παραπέτασμα, οι πρωτοβουλίες αυτού του τύπου, οδηγούσαν σε βίαιες φυλακίσεις σε ψυχιατρεία και άλλα ευαγή ιδρύματα, οπότε δεν έχουμε επαρκή στοιχεία για αντιρρησίες, αν και ο Σολζενίτσιν στο «Αρχιπέλαγος Γκούλαγκ», περιγράφει το ειδυλλιακό περιβάλλον διαμονής των εχθρών του λαού και του κράτους.

Οι Ιρλανδοί U2 με το “Sunday,Bloody Sunday” ανακίνησαν το θέμα της αιματηρής εξέγερσης των Ιρλανδών και της δολοφονίας δεκατριών καθολικών διαδηλωτών το 72 σε μια ειρηνική κατά τα άλλα πορεία σε μια εποχή που τα πνεύματα μεταξύ Βρετανών και Ιρλανδών, με την βοήθεια του ΙRΑ ήταν τεταμένα. Το ίδιο συγκρότημα στα επόμενα χρόνια συνέχισε να λαμβάνει θέση με οικολογικές πλέον παρεμβάσεις και τον τραγουδιστή του, να αναλαμβάνει δράση για σωρεία κοινωνικών και οικολογικών κυρίως θεμάτων.

Ένας ακόμα καλλιτέχνης που άγγιξε ένα πολύ λεπτό θέμα ειδικά για τη Μεγάλη Βρετανία ήταν ο Πήτερ Γκάμπριελ που με το τραγούδι του Biko, ( το όνομα, ενός μαύρου Νοτιου Αφρικανού ακτιβιστή που συνελήφθη, βασανίστηκε και πέθανε στα χέρια της ΝΑ αστυνομίας το 77), τάχθηκε κατά του καθεστώτος των φυλετικών διακρίσεων στη Νότιο Αφρική ξεκινώντας ένα μακρύ αγώνα, που οδήγησε στην απελευθέρωση του Νέλσον Μαντέλα και την εφαρμογή της διαφυλετικής ισότητας στην Αφρικανική χώρα.

Λιγότερο γνωστοί , αλλά με πιο έντονο τον ακτιβισμό τους οι Βρετανοί punk rockers CRASS, με τα άλμπουμ τους και τις ενέργειες τους, προσπάθησαν να αφυπνίσουν την κοινή γνώμη στη δεκαετία του 80. Από τις πρώτες ημέρες τους όταν έγραφαν συνθήματα στο μετρό του Λονδίνου , πάντα ήταν ενεργοί σε κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα. Στις 18 Δεκεμβρίου του 1982 βοήθησαν σε μια 24 ωρη κατάληψη/ελεύθερη συναυλία του εγκαταλελειμμένου Λονδρέζικου κλαμπ Zig Zag με σκοπό την ελεύθερη απόλαυση της μουσικής. Το 1983 και 1984 ήταν μέρος του κινήματος Stop the City που συνοργανώθηκε με την Βρετανική Greenpeace.

Αντίστοιχα κοινωνική δραστηριότητα και μηνύματα περνούσε και συνεχίζει να περνά ο Jello Biafra των DEAD KENNEDΥS από την κυκλοφορία του “Kill the poor”, ως την απόφαση του να κατέβει για δήμαρχος του Σαν Φρανσίσκο το 1979 .Ο ίδιος κατέβηκε σαν επιλαχών πρόεδρος του Οικολογικού κόμματος των ΗΠΑ το 2000. Ένας άλλος ακτιβιστής από την προερχόμενος από την hardcore σκηνή, ο Henry Rollins δραστηριοποιήθηκε για τα ανθρώπινα δικαιώματα, ειδικά για τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων. Κατά τη διάρκεια του πολέμου του Ιράκ το 2003, περιόδευσε με την United Service Organizations στις αμερικάνικες βάσεις σε εμπόλεμες ζώνες αλλά και εκτός. Σκοπός του ήταν όπως είπε η σφαιρική ενημέρωση των στρατιωτών για την πραγματικότητα. Ακόμη συνεργάζεται με το κίνημα "West Memphis Three" υπέρ τριών νέων που θεωρείται ότι έχουν καταδικαστεί άδικα για φόνο, που αν και απελευθερώθηκαν, ακόμη δεν έχει αποκατασταθεί το όνοματους. Αντισυμβατικός όπως πάντα έχει συνεργαστεί στενά και με την ένωση Αμερικανών Βετεράνων (IAVA). Οι ενέργειες του επεκτείνονται σε κάθε μορφή «αδικίας», που τον ενοχλούν.

Την ίδια δεκαετία , η πείνα που μάστιζε την Αφρικανική ήπειρο οδήγησε σε μια σειρά εκδηλώσεων μουσικού χαρακτήρα που πραγματικά άλλαξαν την πορεία των συναυλιών και την αποχή της κοινωνικής ευθύνης από ποπ και ροκ καλλιτέχνες. Τα Live Aid concerts, τον Ιούλιο του, 1985, ακολούθησαν το single "Do They Know It's Christmas?" του 1984 και σηματοδότησαν, την πρόσκαιρη επανένωση των BLACK SABBATH K LED ZEPPELIN και την υποκρισία των δυτικών απέναντι στα παιδιά της Αφρικής, με τραγούδια και σόου.,

Βέβαια ο μουσικός κόσμος σνόμπαρε το πολύ καλύτερο μουσικά Hear n Aid του Ronnie James Dio που μάζεψε το μεγαλύτερο μέρος της αφρόκρεμας του μεταλλικού χώρου για ένα single που τα έσοδα του πήγαν για τα παιδιά της Αφρικής, αλλά είπαμε, metal καλλιτέχνες…

Στα πλαίσια του ακτιβισμού στις ΗΠΑ με την αγροτική κοινότητα να βασανίζεται από την ξηρασία, τα υπέρογκα δάνεια, τις τράπεζες και τις κατασχέσεις, ξεκίνησε μια σειρά συναυλιών με τίτλο Farm Aid. Ξεκίνησαν το 1985, με βασικούς οργανωτές τους Willie Nelson, John Mellencamp and Neil Young, Αποτέλεσμα αυτών των εκδηλώσεων, η ευαισθητοποίηση του Κογκρέσου και η πράξη περί Γεωργίας , το ‘Agricultural Credit Act’ του 1987, που διέσωσε αρκετές φάρμες από την κατάσχεση. Ο οργανισμός Farm aid συνεχίζει να δραστηριοποιείται ως σήμερα, με το φεστιβάλ να έχει φτάσει αισίως τα τριάντα χρόνια

Βέβαια τα δεδομένα έχουν αλλάξει και σήμερα οι συναυλίες κύρια έχουν γίνει επακόλουθο κάθε ενέργειας, πχ του χτυπήματος της 11ης Σεπτεμβρίου, για την ανακούφιση των θυμάτων της επίθεσης.

Ένα άλλο κομμάτι στο οποίο έχει δραστηριοποιηθεί πολύ η ροκ κοινότητα, είναι αυτό της συγκέντρωσης χρημάτων κατά του καρκίνου. Χαρακτηριστικά είναι τα teenage Cancer Trust concerts που πραγματοποιούνται ετήσια στο Λονδίνο, με συμμετοχή πληθώρας ροκ καλλιτεχνών και θεωρούνται σημαντικός φιλανθρωπικός θεσμός, με συμμετοχές ενδεικτικά των Paul Weller, WHO, STEREOPHONICS.

Με αφορμή τον θάνατο του Ronnie James Dio από καρκίνο του στομάχου η σύζυγος του δημιούργησε το Ronnie James Dio Stand Up and Shout Cancer Fund που συγκεντρώνει χρήματα μέσω συναυλιών, εκδόσεων άλμπουμ και μουσικών αναμνηστικών.

Στη χώρα μας, έχουμε την τιμή να έχουμε την πιο επιτυχημένη Ελληνική έκδοση της ενέργειας αυτής, τους Rock n roll Children που ο κινητήριος μοχλός είναι ο κιθαρίστας των INNERWISH , Μανώλης Τσίγκος και με τη βοήθεια όλης της Ελληνικής metal σκηνής διοργανώνει επι μια πενταετία, μια επετειακή συναυλία στην μουσική του Dio, με τα έσοδα της να δίνονται σε ιδρύματα κατά του καρκίνου και με τρομερή αποδοχή από κοινό και μουσικούς.

Αντίστοιχες ενέργειες έχουν γίνει ανά καιρούς στην Ελλάδα από περιοδικά και metal μουσικούς για τα θύματα των σεισμών και πυρκαγιών που έχουν ρημάξει την χώρα μας, με πιο χαρακτηριστική αυτή για τους πυροπαθείς της Πελοποννήσου στις αρχές του 2008 από το Rock Hard.

Ένας άλλος ακτιβιστής πιο ακραίας και συντηρητικής αντίληψης είναι ο Ted Nugent. Μιλά ανοικτά υπέρ της οπλοχρησίας και του κυνηγιού σε κάθε ευκαιρία. Επίσης είναι επίσημος εκπρόσωπος του προγράμματος Drug Abuse Resistance Education (DARE) program, υποστηρίζοντας την φυσική διέγερση, από δραστηριότητες ,όπως το κυνήγι.

Στο άλλο άκρο πολιτικά αλλά εξίσου δραστήριοι οι RAGE AGAINST THE MACHINE, από τους στίχους έως την στάση τους. Τον Αύγουστο του 2008, έδωσαν μια δωρεάν συναυλία κατά τη διάρκεια του Εθνικού Συνεδρίου των Δημοκρατικών , στο Ντένβερ, εναντίων του πολέμου του Ιράκ. Κάποιοι κριτικοί τους κατηγόρησαν ότι αποδέχονται τα συμβόλαια με την Epic Records, και τα κέρδη από αυτά. Ο Τομ Μορέλο, απάντησε , «Όταν ζεις σε μια καπιταλιστική κοινωνία, η πληροφορία περνά μέσω καπιταλιστικών καναλιών. Θα αρνιόταν ο Τσόμσκι να πουλάνε τα βιβλία του στα Barnes and Nobles (Αμερικάνική αλυσίδα βιβλιοπωλείων). Όχι γιατί εκεί αγοράζει ο κόσμος βιβλία. Δεν μας ενδιαφέρει να κηρύξουμε στους προσηλυτισμένους. Είναι πολύ ωραίο να παίζεις σε καταλήψεις αναρχικών αλλά είναι εξίσου ωραίο να παίζει σε κόσμο από το Granada Hills εως την Στουτγάρδη.

Εξίσου δυναμικοί και πολιτικά στρατευμένοι απο την αρχή της καριέρας τους, οι Αμερικανο αρμένιοι SOAD. Τον Νοέμβριο του 2014, ξεκίνησαν την περιοδεία Wake Up The Souls Tour, για να τιμήσουν την γενοκτονία των Αρμενίων, για τα 100 χρόνια από την γενοκτονία των Αρμενίων από τους Τούρκους. Η περιοδεία κορυφώθηκε με μια δωρεάν συναυλία στην Republic Square στο Γιερεβάν της Αρμενίας τον Απρίλιο του 2015. Οι πρόσφατες μουσικές κυκλοφορίες τους με αφορμή τον πόλεμο στην Αρμενία το 2020, δείχνουν τί εστί συνειδητοποιημένος καλλιτέχνης.

Από την αντίδραση στον πουριτανισμό και τις φυλετικές διακρίσεις των Η.Π.Α στη δεκαετία του 50, ως σήμερα με την τοποθέτηση απέναντι σε καίρια ζητήματα, όπως η οικολογική καταστροφή του πλανήτη και οι εμπόλεμες συρράξεις, η ροκ κοινότητα, όταν δεν χάνεται στους τεχνητούς παραδείσους, θυμίζει ότι η μουσική αυτή πριν γίνει βορά των εταιριών ήταν και παραμένει στο βάθος τηςανατρεπτική.

ΥΓ. Δεν έγινε εκτεταμένη αναφορά στους μουσικούς της μαύρης κοινότητας, γιατί, αποτελούν μια ξεχωριστή ομάδα, με διαφορετική μουσική προσέγγιση και αν και πολύ ενεργοί σε κοινωνικά θέματα, θα χρειάζονταν ένα ακόμα άρθρο, όντας ενεργοί από την πρώτη στιγμή της εμφάνισης τους στην μουσική σκηνή. (το παρόν άρθρο, αποελεί εμπολυτισμένη επαναδημοσίευση αρχικου μου άρθρου στο rockyourlife.gr)