Philip Roth- «Η συνωμοσία εναντίον της Αμερικής» (Πόλις)

Παράλληλα σύμπαντα, εναλλακτικές θεωρίες, η ιστορία σαν ένα απλό πράγμα-μια καθημερινή συρραφή στιγμών, η επανεκλογή του Ρούζβελτ για τρίτη φορά αν δεν συνέβαινε. Όλα αυτά αποτελούν τον κορμό, ενός βιβλίου πυκνογραμμένου. Ενός βιβλίου που λειτουργεί σαν ιστορικό μυθιστόρημα, μυθιστόρημα επιστημονικής/πολιτικής φαντασίας αλλά και μυθιστόρημα κοινωνικό που τέμνει την σημερινή πραγματικότητα των Η.Π.Α χρησιμοποιώντας με εφευρετικό τρόπο , καταστάσεις του χθες.

Στο «Η συνωμοσία εναντίον της Αμερικής» , αντί του Ρούζβελτ, στην θέση του προέδρου των Η.Π.Α εκλέγεται ο Λίντμπεργκ. Γνωστός πιλότος και δημοφιλής, με φιλογερμανικές θέσεις και εν κρυφώ αντισημίτης, στελεχώνεται στην κυβέρνηση του από συντηρητικούς, λευκούς Αγγλοσάξονες, όπως ο Χένρι Φορντ, με απόψεις που απέχουν παρασάγγας από την φιλεργατική πολιτική του New deal αλλά ενστερνίζονται έστω και άτυπα ακραίες συμπροφορές -ιδεολογίεςπου είναι πιο κοντά στον σημερινό στυγνό καπιταλισμό και τον ρατσισμό όπως τον εκπροσωπεί η Κλαν. Κύρια όμως αποτελούν το προπύργιο του αντισημιτισμού, σε μια χώρα με εκατομμύρια Εβραίους. Εδώ έγκειται και η ομορφιά του βιβλίου.

Κεντρικοί ήρωες μια μεσοαστική οικογένεια Εβραίων, με πατέρα ασφαλιστή και μητέρα στα οικιακά ή υπάλληλο σε πολυκατάστημα, όταν χρειαστεί. Τα δύο παιδιά της είναι οι πόλοι της ιστορίας. Ο καλλιτέχνης Σαντι, προσπαθεί να απεγκλωβιστεί από την γκετοποίηση των Εβραίων, χάρη και στη Θεία του Εβελιν, που μέσω του ραβίνου συζύγου της, αποτελούν την κοσμική μερίδα των Εβραίων, που αναζητούν μια θέση στις Η.Π.Α με όποιο κόστος συνομιλώντας ακόμη και με το Ναζιστικό καθεστώς, κλείνοντας μάτια και αυτιά σε ότι γίνεται στην Ευρώπη, με πίστη ότι οι Αμερικάνικες αξίες και το Σύνταγμά θα τους προστατεύσουν.

Μια κοινωνία ανοχής, πολυπολιτισμική, αφήνεται, με την αλλαγή Προέδρου να μεταβληθεί σε ένα καζάνι έτοιμο να εκραγεί. Ο υποβόσκων αντισημιτισμός βρίσκει έξοδο προς την επιφάνεια. Ο εν γένει ρατσισμός των Αγγλοσαξόνων προς κάθε άλλη φυλή, Εβραίους, Ιταλούς, Ιρλανδούς, Έλληνες, αποκτά νομιμοποίηση σε συνδυασμό με την ανάγκη όλων να αποφύγουν την είσοδο τους στον ΒΠΠ, ενθυμούμενοι τις εκατόμβες του ΑΠΠ και προτιμώντας να εθελοτυφλούν απέναντι στην Ναζιστική επεκτατικότητα , να κρύβονται πίσω από τον απομονωτισμό.

Η οικογένεια διαιρείται σε φίλους της νέας κατάστασης ,σε μια προσπάθεια οι εσωστρεφείς Εβραίοι να αποκτήσουν ισότιμη θέση στην Αμερικανική κοινωνία και στους γεμάτους αμφιβολία γονείς που βλέπουν τον Λίντμπεργκ, ως προάγγελο όσων υφίστανται ήδη οι ομόθρησκοι τους στην Ευρώπη. Τα δύο αδέλφια μεγαλώνουν, μπαίνουν στην εφηβεία και ταυτόχρονα βλέπουν τον κόσμο τους να αλλάζει, τις αξίες της κοινότητας τος, να φθίνουν και την μητέρα πατρίδα τις Η.Π.Α να γίνεται για άλλους μάνα και για άλλους τόπος εξορίας. Η μικρή γειτονιά, μεγαλώνει και απλώνεται σε όλες τις Η.Π.Α μιας και οι αλλαγές έρχονται να επηρεάσουν το σύνολο των Η.Π.Α. Οικειοθελείς μεταναστεύσεις, Εβραίων στον ελεύθερο Καναδά, ο εξάδελφος Άλβιν που κατατάσσεται στις συμμαχικές δυνάμεις για να πολεμήσει το Ναζισμό και γυρνά ανάπηρος , για να συνεχίσει τη ζωή του, μέσα σε οριακά νόμιμες δραστηριότητες. Το κράτος των Η.Π.Α που μεταμορφώνεται σε ένα Αντι Εβραϊκό παρακράτος. Ο Ουόλτερ Ούιντσελ δημοσιογράφος του ραδιοφώνου, που η εκπομπή του συσπειρώνει τους Εβραίους και διώκεται, ζωντανό σύμβολο της άλωσης των Η.ΠΑ από ακραία στοιχεία εκ των έσω.

Ένας πρωτότυπος εμφύλιος πόλεμος που μαίνεται εκ των έσω, με μια επίφαση νομιμότητας, που καταρρέει μέσα από τη δολοφονία του Ουίντσελ, το μίσος κατά της Εβραϊκής κοινότητας αλλά και την μετάβαση του κεντρικού ήρωα, του νεαρότερου γιου, από μικρό παιδί σε ένα συνειδητοποιημένο αγόρι, που η επιβίωση αποτελεί πλέον αυτοσκοπό. Οι Η.Π.Α παραδίδονται σε ένα συνεχή αγώνα μεταξύ κοινωνικών ομάδων. Μία εποχή έντασης που θυμίζει την αντίστοιχη του αγώνα για τα πολιτικά δικαιώματα, το 60 ενώ ο υπόλοιπος κόσμος βυθίζεται στην δίνη του ΒΠΠ.

Η ιστορία θα επανέλθει στην κανονικότητα της, με την εκλογή του Ρούζβελτ, μετά την εξαφάνιση του Λιντμπεργκ, μέσα σε παραφιλολογίες, στρατιωτικούςσεόμους και μια εβδομάδα που οι Η.ΠΑ φλερτάρουν με την δικτατορία. Τίποτα όμως δεν είναι πια ίδιο για την οικογένεια, τα παιδιά και τους φίλους.

Σε ένα βαθιά πολιτικό μυθιστόρημα, ο Ροθ, μιλάει για τον ρατσισμό , τον αντισημιτισμό, τον αμοραλισμό, το πολίτικό θάρρος, το πολίτικό θράσος, την ανάγκη να υπάρχει ένα κράτος που βασίζεται σε αξίες και παραδόσεις και το υπερφυλετικό μοντέλο των Η.Π.Α που ανά πάσα στιγμή, με ένας λάθος αρχηγό μπορεί να αποσυντεθεί. Δυνατοί χαρακτήρες, αληθοφανείς, βαθιά γνώση της εποχής, φαντασία , δράμα, πυκνογραμμένος λόγος και μια πανέξυπνη επαναφορά στον πραγματικό δρόμο της ιστορίας.

«Η συνωμοσία εναντίον της Αμερικής» είναι ένα βιβλίο που θα μιλήσει στον φίλο του καλού Ιστορικού μυθιστορήματος, όσο και σε αυτόν που αγαπά το πολίτικό και κοινωνικό σχόλιο. Χρησιμοποίει δομές γνωστές και καθιερωμένες, για να περιγράψει μέσα από τα μάτια του νεαρού κεντρικού ήρωα, οχι μόνο το παιδί που γίνεται έφηβος αλλά και το πως ο κόσμος που αλλάζει, επηρεάζει τις λεπτές κοινωνικές και οικογενειακές ισορροπίες σε κλειστές κοινότητες, όπως η Εβραϊκή. Χωρίς να ωραιοποιεί συμπεριφορές, αναγνωρίζει το εκκολαπτόμενο αβγό του φιδιού και με ματιά διορατική μας δείχνει μια άλλη Αμερική που κρύβεται και περιμένει την ευκαιρία για να ζητήσει το τίμημα, της μισαλλοδοξίας της. Παράλληλα ο Ροθ, κάνει ένα βαθύ σχόλιο επάνω στην αξία της οικογένειας των παραδόσεων και των ταγών που παραδομένοι σε προσωπικά οράματα εθελοτυφλούν. Σχόλια για την Εβραϊκή κοινότητα της Ευρώπης του Β ΠΠ αλλά και για τους αντίστοιχους τους των Η.Π.Α.

Το βιβλίο έχει γυριστεί και τηλεοπτική σειρά, αλλά η αλήθεια είναι ότι η δυναμική του Ροθ, παραμένει πολύ πιο ισχυρή στο χαρτί, καθώς η μαγεία της περιγραφής του βρίσκεται στην ένταση που αποτυπώνει σε κάθε χαρακτήρα. Μια εναλλακτική θεώρηση μιας διετίας, που αν είχε υπάρξει θα άλλαζε τον τρόπο σκέψης των Η.ΠΑ αλλά και του κόσμου για πάντα. Πυκνογραμμένο σε πιάνει από το λαιμό και τελειώνοντας το, σου έχει μείνει ο κόμπος στο στομάχι, για το πώς μικρές συμπτώσεις, μας έχουν επιτρέψει σήμερα, να μπορούμε να συνεχίσουμε ελεύθεροι τη ζωή και τις αναγνώσεις μας, δίχως φυλετικά, θρησκευτικά ή κομματικά κριτήρια να επηρεάζουν τη ζωή μας.