Έθιμα ταφής- Χάνα Κέντ (Ίκαρος)

Το έγκλημα, η τιμωρία, η συγχώρεση, ο κοινωνικός ρατσισμός, η γυναικεία χειραφέτηση, ο άνδρας αφέντης, το γκρίζο σκοτεινό τοπίο της Ισλανδίας του 19ου αιώνα, σε ένα μυθιστόρημα που βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα και λειτουργεί στα αισθήματα του αναγνώστη σαν επέμβαση δίχως αναισθητικό.

Κάποιες φορές η ζωή ξεπερνά την φαντασία, χρειάζεται όμως μια πένα με ευφράδεια και ευαισθησία για να διηγηθεί τα γεγονότα. Στην Ισλανδία του 19ου αιώνα, στις αρχές του, το 1829, για την ακρίβεια, μια κοινωνία αγροτών, ψαράδων και εμπόρων, συνταράσσεται από ένα διπλό φόνο. Δύο άνδρες, ο ένας ευυπόληπτος γαιοκτήμονας και «φαρμακοποιός» και ένας αγρότης του, δολοφονούνται μέσα στον ύπνο τους με το σπίτι τους να παραδίνεται στη συνέχεια στις φλόγες.

Υπεύθυνοι για το τραγικό συμβάν, οι δύο παραδουλεύτρες και οικονόμος του σπιτιού, η νεαρή Σίγκα, και η ωριμότερης Άγκνες Μαγκνουσντότιρ μαζί με τον νεαρό άνδρα συνεργό Φρίντρικ.

Η ποινή θάνατος, δια αποκεφαλισμού, που οριστικοποιείται από τη μακρινή Κοπεγχάγη, με τη βοήθεια μιας αργής γραφειοκρατικής αλληλογραφίας, μέσω των Νομαρχιακών Επιτρόπων που αποτελούν την κρατική εξουσία στην αυτή την άκρη του κόσμου

Στο χειμωνιάτικο σκοτεινό, γκρίζο τοπίο, της χώρας των πάγων και των θερμοπιδάκων, η πένα της Κέντ, μας μεταφέρει σε ένα ταξίδι στα άδυτα των ψυχών αλλά και της ίδιας της κοινωνίας. Τα έθιμα της εποχής, επέτρεπαν λόγω των ειδικών καιρικών συνθηκών, να παραμένουν οι κρατούμενοι σε κατ οίκον φύλαξη στα αγροτόσπιτα των νομαρχιακών υπαλλήλων, έως ότου επιτρέψουν οι καιρικές συνθήκες την επιβολή της όποιας ποινής.

Ο χειμώνας θα λειτουργήσει σαν καθαρτήριο για την καταδικασμένη σε θάνατο γυναίκα. Μαζί της σύντροφοι, πνευματικοί αρωγοί της αλλά και συνοδοιπόροι της σε μια αναδρομή στο παρελθόν, ένας νεαρός πάστορας, ιεροδιάκονος, η οικογένεια του Γιον Γιόνσον που την φιλοξενεί και η μικρή κοινωνία του χωριού.

Ο φόβος μπροστά στο άγνωστο, στη στυγνή δολοφόνο, η απέχθεια και η δυσαρέσκεια, θα δώσουν την θέση τους, στην γνωριμία, την αποδοχή και την ενσυναίσθηση, για την γυναίκα, που μεγάλωσε σε ανάδοχες οικογένειες, αντιμετώπισε την κακοτυχία και την εγκατάλειψη και τελικά έπεσε θύμα ενός ανδρικού καπρίτσιου. Η άρνηση της Άγκνες Μαγκνουσντότιρ, να αποδεχτεί τη μοίρα της και να επικοινωνήσει, θα είναι ανάλογη με την κλιματολογική περιγραφή. Τα χιόνια και το κρύο, θα δώσουν τη θέση τους σε μια αναλαμπή της άνοιξης. Αντίστοιχα η απογοητευμένη, καταρρακωμένη γυναίκα, θα αποκτήσει την δική της θέση, μέσα στην αγροτική οικογένεια, αποδεικνύοντας έμπρακτα, ότι αποτελεί έναν εξ αυτών και καταρρίπτοντας τους μύθους, περί γυναίκας κτήνους και στυγνού δολοφόνου. Μέσα από την αφήγηση της, θα σκιαγραφηθεί το ζοφερό τοπίο, για την εργατική τάξη και ειδικότερα τις γυναίκες στην Ισλανδία των αρχών του 19ου αιώνα. Θα παρατηρήσουμε την δύναμη της θρησκείας και των λειτουργών της σε τοπικό επίπεδο, την στείρα θέση της γυναίκας σαν μηχανή παραγωγής παιδιών και υπηρέτρια πολυτελείας αλλά και την δουλεία των ανδρών στο κλίμα της δύσβατης χώρας.

Το βιβλίο είναι μια διαδρομή στα Ισλανδικά βουνά. Με την συναισθηματική χιονοθύελλα να σε ραπίζει και τις αναλαμπές καλοσύνης της οικογένειας των ανάδοχων δεσμοφυλάκων να σε ζεσταίνει. Η τραγικότητα του θανάτου, αποτυπώνεται εξίσου στην μελλοθάνατη αλλά και στον νεαρό πάστορα που αναλαμβάνει την πνευματική της καθοδήγηση, προσπαθώντας ο ίδιος να βρει τον δρόμο του ως άνθρωπος αλλά και ως ποιμένας ψυχών, μέσα από ατελείωτες συζητήσεις μαζί της. Η αφήγηση της ιστορίας, δεν αφήνει ξεκάθαρη την ενοχή, αλλά και την πίστη στην δικαιοσύνη, επιβεβαιώνει όμως ότι το γκρίζο χρώμα της θάλασσας και το λευκό του χιονιού εισχωρούν βαθιά στην καρδιά και το μυαλό του αναγνώστη.

Η Κέντ, σε αντίθεση με τις φιοριτούρες της Τζεην Όστιν, προτιμά να μιλήσει για ένα έγκλημα τιμής (με βάση τα σημερινά δεδομένα) αποκαθηλώνοντας μια κοινωνία με κοινωνική αναλγησία απέναντι στις γυναίκες και τους φτωχούς. Ο κοινωνικός ρατσισμός, ο φόβος για το διαφορετικό το ξένο και η άγνοια, γίνονται θέματα ανάλυσης, με τρόπο γλαφυρό και αντικειμενικό. Ο φόνος δεν εξωραΐζεται, ούτε δικαιολογείται, αντίθετα η ανθρώπινη πλευρά του εγκληματία, οδηγεί τον αναγνώστη, να ταυτιστεί με το μαρτύριο της αναμονής της Άγκνες Μαγκνουσντότιρ.

Ένα ηθογραφικό μυθιστόρημα, που φέρνει στο νου, τη δύναμη του Παπαδιαμάντη, τον κοινωνικό λυρισμό του Μαλό αλλά και την αίσθηση της κοινωνικής σκληρότητας του Ντίκενς. Πένα δουλεμένη, γλώσσα και μετάφραση άρτια, οδηγούν το "Έθιμα ταφής» σε μια από τις καλύτερες προστάσεις για διάβασμα, ψυχαγωγία και σκέψη για τα τελευταία χρόνια και ειδικότερα τους χειμωνιάτικους μήνες.