«Το Σαββατοκύριακο» Bernhard Schlink Εκδ.Κριτική

Ο καθηγητής του Δημοσίου Δικαίου κ Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Χούμπολντ του Βερολίνου, Bernhard Schlink , αγγίζει το πιο καυτό θέμα στη Γερμανία, μετά τα εγκλήματα του Ναζιστικού καθεστώτος, την τρομοκρατία (η όπως άλλοι , χαρακτηρίζουν, πόλεμο πόλεων). Αντίθετα με τους Έλληνες αριστερούς κ αριστεριστές, η Γερμανική άκρα αριστερά και δεξιά, εναντιώθηκε στον καπιταλισμό και το στυγνό πρόσωπο ου βλέπουμε στην Ελλάδα, ήδη από το 1981, με το πρώτο Δυτικού τύπου κόμμα βλπ. ΠΑΣΟΚ κ την πολιτική αδελφή του Ν.Δ, ήδη από τη δεκαετία του 70. Η ύπαρξη των Αμερικανικών βάσεων και η διαίρεση, μιας ρημαγμένης υλικά, από τους νικητές συμμάχους και τους νέο βάρβαρους Σοβιετικούς αλλά και την ίδια την ηθική κατάπτωση και τις ενοχές , που κληρονόμησαν, οι Ισραηλινοί και οι «πολιτισμένοι» Σύμμαχοι στους Γερμανούς, έδωσε μια νεολαία, με την ανάγκη, να διαφοροποιηθεί , από την μεταπολεμική ανάπτυξη, σε βάρος ,Ανατολικογερμανών και Ισραηλινών.

Αποτέλεσμα αυτών ένα νεολαιίστικο ένοπλο κίνημα- αγώνα, που σε αντίθεση με την ονειρική και διαστρεβλωμένη από τα ναρκωτικά κίνησης των συνομηλίκων Αμερικανών, έφερε παλιά και νέα γενιά σε αντιπαράθεση. Η ευμάρεια της μεταπολεμικής γενιάς, και ο φόρτος, ενός «προσχεδιασμένου» άγους, από την Δυτική προπαγάνδα και το Σοβιετικό επεμβατισμό, οδήγησαν τους Γερμανούς σε έναν άτυπο εμφύλιο. Αντίθετα με την Γαλλική νεολαία, οι Γερμανοί και αργότερα οι Ιταλοί, νεολαίοι προτίμησαν τον ένοπλο αγώνα, διακηρύσσοντας, τον πόλεμο σε αυτό που θεωρούσαν εχθρό και μη δεχόμενοι τις προκατασκευασμένες Ανατολικές και Δυτικές υποθέσεις περί αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας, ως βιώσιμα μοντέλα, για τον σκεπτόμενο άνθρωπο.

Η αδυναμία να μαζικοποιήσουν τον αγώνα και το δυναμικό καταστολής των οργανωμένων κοινωνικών ομάδων, που βελτιώθηκε με την πάροδο των χρόνων, οδήγησε τους επαναστάτες ή τρομοκράτες , η επιλογή δική σας, σε παράδοση, θάνατο, αυτοκτονία και μετακίνηση στην σφαίρα του παρελθόντος. Όμως σε αντίθεση με τον Τσε Γκεβάρα και την ηρωοποίηση του, ο πόλεμος των πόλεων, δε βρήκε την συνέχεια και το έδαφος να ανθίσει όπως οι αδελφές ομάδες των Παλαιστινίων στα κατεχόμενα και το Λίβανο. Σε αντίθεση με την γενίκευση του αγώνα, σε ένοπλη εξέγερση, οδηγηθήκαμε σε μια περιθωριοποίηση, λαμβάνοντας υπ όψιν, την πραγματικότητα, ότι σε περιόδους, που ο καπιταλισμός δεν γνωρίζ4ει οικονομική κρίση, η σκέψη υποτάσσεται στην ευμάρεια, ο δε Υπαρκτός Σοσιαλισμός, χρησιμοποιεί την ένοπλη πάλη, όσο εκφράζει το γενικότερο αίτημα αλλαγών, προσαρμοσμένο στις φόρμες του κόμματος.

Με αφορμή αυτή την πάλη συστημάτων, ιδεολογιών και γενεών, ο Schlink, μετουσιώνει την ιστορία ενός «τρομοκράτη» που απελευθερώνεται /αποφυλακίζεται μετά είκοσι χρόνια. Σε ένα Σαββατοκύριακο, το πρώτο της κοινωνικής επανένταξης, περνάνε από τη ζωή του, παλιοί αγωνιστές, συναγωνιστές που σήμερα έχουν οικειοποιηθεί το σύστημα και τα «καλά» του, συνοδοιπόροι ,αλλά και ο πιθανός προδότης , υπεύθυνος για την σύλληψη του. Μια νέα γενιά που εκφράζει ένας νεαρός σπουδαστής, που λειτουργεί ως καθαρτήριο, όταν αποκαλύπτεται ο διττός ρόλος του ,σπουδαστής και εκπρόσωπος του μέλλοντος αλλά και γιός του Γιοργκ, που φέρει ως σημάδι την αυτοκτονία της μητέρας του. Η πάλη των γενών επαναλαμβάνεται, με τον πρώην αγωνιστή, να μην μπορεί να δικαιολογήσει ότι η κοινωνικός αγώνας και οικογενειακή ευτυχία είναι ασυμβίβαστα και το σύνολο προηγείται της οικογένειας.

Η οικογένεια του Γιοργκ, προσπαθεί να βοηθήσει, οι φίλοι το ίδιο, ένας δημοσιογράφος, μια δασκάλα, ένας δικηγόρος. όλοι μαζί σαν ένα RAMNSTEIN τραγούδι, με σκληρό Γερμανικό στίχο, συναισθήματα που ξεγυμνώνονται. Φόβος γι αποκαλύψεις, τύψεις για όσους δεν συνέχισαν αλλά και οργή, για αυτόν που πλήρωσε με την ζωή του την πίστη, σε κάτι, που ο χρόνος κατέδειξε, παρωχημένο και άτυχο. Είναι τελικά η επιτυχία ή αποτυχία που ορίζει την αξία ενός αγώνα..αυτό πρεσβεύει ο Γιοργκ, αλλά όσο και αν συμφωνούν αδυνατούν να το δείξουν η αδελφή του κι οι παλιοί του φίλοι.

Σαν ένα διήγημα της Αγκάθα Κρίστι, με ήρωα τον αποφυλακισμένο αγωνιστή, ξετυλίγεται το κουβάρι, της παράδοσης του στην Αστυνομία, από την αδελφή του, που δεν άντεχε το βάρος της απώλειας του από τον επερχόμενο θάνατο σε μια πιθανή συμπλοκή. Σε μια υπνωτική ατμόσφαιρα, με ζοφερά χρώματα, ένα φθινοπωρινό Σαββατοκύριακο, σε μια παλιά έπαυλη, κρασί και αναμνήσεις, κλειστά στόματα και φιλίες που αποδομούνται και ξαναδημιουργούνται, γύρω από έναν άνθρωπο καταλύτη. Έναν ιδεολόγο, άσχετα ορθότητας των ιδεών του, που προσπαθεί να εναρμονιστεί, με μια κοινωνία και ανθρώπους, που απλά έχουν ενσωματωθεί σε ότι προσπάθησε εκ των βάθρων αν αλλάξει.

Οι συγκρούσεις και οι ανατροπές λεκτικές και ψυχολογικές, με μια λεπτότητα που φέρνει στο μυαλό Ντοστογιέβσκι με μια αφηγηματική λιτότητα, που θυμίζει Κάρβερ. Το βιβλίο σαν άλμπουμ των FAITH NO MORE, προβληματίζει, μαγνητίζει, εναλλάσσει, χαρακτήρες και γεγονότα. Δεν χρησιμοποιεί παρελθοντικό χρόνο και ανασκοπήσεις, μόνο κάποιους αφηγηματικούς μονόλογους για να δικαιολογήσει τις επερχόμενες συγκρούσεις. Μίζεροι άνθρωποι, ταπεινωμένοι από το παρελθόν και τις πράξεις τους, η αδερφή που έχει προδώσει, η δασκάλα που αναπολεί τον ανδρικό έρωτα και την ασφάλεια της σχέσης, μέσα από το γράψιμο, ο δικηγόρος, που προστατεύει τον εύθραυστο κρατούμενο, γιατί ποτέ δεν τόλμησε να ακολουθήσει στην μάχη, ο πιθανός προδότης, που τελικά καλύπτει την αδερφή στο τραπέζι των αποκαλύψεων, ο νεαρός αγωνιστής, που ελπίζει σε μια ηρωοποίηση του Γιοργκ και έναν καινούργιο κύκλο αίματος, ο φίλος με την βιομηχανία, που απολαμβάνει τα καλά του συστήματος που οι υπόλοιποι μίσησαν, αλλά οικειοποιήθηκαν, ο γιός του «τρομοκράτη», η πιο τραγική φιγούρα. Η εγκατάλειψη για χάρη του αγώνα, το δικαίωμα στην αναζήτηση οικογένειας. Η προσπάθεια των δύο γενιών να ξαναβρεθούν, μια συμβολική κίνηση, με μουσικό υπόβαθρο τους ΝΙΝ, μια ατέλειωτη κατάβαση στον Αδη της απώλειας και των προσωπικών συναισθημάτων, οι δύο Γερμανίες που επανενώνονται, ο πατέρας που ξαναβρίσκει τον γιό.

Τελικά η αποκάλυψη ότι η αποφυλάκιση, δεν έγινε γιατί ο αγωνιστής, παραδόθηκε..αλλά γα λόγους υγείας. Ο εξευτελισμός του αστικού κράτους στον κρατούμενο, στα πλαίσια της μεγαλοψυχίας του νικητή στον ηττημένο. Ο Γιοργκ, που πάσχει από προχωρημένο καρκίνο του προστάτη, μια ζωή, που αναλώθηκε λιγότερο στον αγώνα και περισσότερο να διαφυλάξει την εικόνα του αγωνιστή, άσβεστη για τις επόμενες γενιές, που την απεμπόλησαν. Μια πικρία και μια σκέψη , πάνω στο μάταιο της επανάστασης, σαν οι WHO, να τραγουδάνε το “Get fooled again”.Είκοσι χρόνια μετά τίποτα δεν έχει αλλάξει για τον φυλακισμένο, παρά μόνο ότι έχει μείνει πλέον μουσειακό έκθεμα, και φάρος για μερικούς ρετρο επαναστάτες. Ο χρόνος νικά τα πάντα και πάνω από όλα το ανθρώπινο σώμα.

Ένα βιβλίο συναισθημάτων και σκέψεων, σκληρό σαν το Industrial metal των RAMNSTEIN, πολιτικό σαν τα τραγούδια των KILLING JOKE, πικρόχολο σαν τα σχόλια του Johnny Lyndon, απλό κ δομημένο να οδηγεί σε συναισθηματική φόρτιση και κάθαρση, που όμως δεν ολοκληρώνεται α ο ήρωας δεν διαβεί το όριο και αυτή την απόφαση την αφήνει ο ίδιος ο συγγραφέας μετέωρη. όπως μετέωρη είναι και μια ολόκληρη χώρα απέναντι σε αυτούς τους ανθρώπους…. σαν ένα άλμπουμ που περιμένει τη συνέχεια του. Ότι πιο ανθρώπινο έχει γραφτεί για την «τρομοκρατία», τον αγώνα, τη θυσία της προσωπικής ζωής, για ένα σκοπό, το μάταιο, το έντιμο, το χαζό, το άσκοπο..οι απόψεις διίστανται όπως και στο βιβλίο, μένουν μόνο διλλήματα, αποφάσεις ,θύτες και θύματα, εντός και εκτός οικογενειακών τοίχων.

Μια οικογένεια που γλύφει τις πληγές της , μια κοινωνία που κάνει το ίδιο με τις δικές της, αργά, επίπονα, μαρτυρικά , έχοντας το παρελθόν, δυνάστη στο προκρούστειο κρεβάτι της λήθης. Όταν ο γιός γίνεται τιμητής και ο πατέρας προκαλεί, όταν το δίκαιο διαστρεβλώνεται, μέσα από την αλαζονεία του ορθού λόγου, του ιερού σκοπού, όταν η πάλη των γενιών, η σύγκρουση με το κατεστημένο, αλλάζει όρους και πρόσωπα..την δύσκολη ώρα της αυτοκριτικής σε βάθος…όλα αυτά τα παρακολουθεί και περιγράφει με ματιά κοφτερή σαν τα riff του Τownsend o Schlicht. Ένα βιβλίο ενδοσκόπηση, σε μια εποχή, δύο γενιές και ένα θέμα που σήμερα φαντάζει πιο επίκαιρο από ποτέ. Απλά συγκλονιστικό, όσο και το Τommy , πολυσήμαντο και έργο διαχρονικό, μέσα από τους περιορισμούς και την οριοθέτηση του.